تاريخ ساخت مبل و منبت در ايران
مقدمه
تاريخ ساخت مبل و منبت در ايران را برای شما در این نوشته شرح می دهیم تا بتوانید با تاریخ
هنر ایران زمین آشنا شوید.
تاريخ هر ملت در واقع شناسنامه آن ملت برا معرفي فرهنگ وآداب و رسوم هر ملت است.
تاريخ صنايع دستي نيز در هركشوري متفاوت است اما ميتوان تاريخ مبل و منبت را بعنوان
يكي از صنايع دستي بين اقوام مشترك دانستزيرا طبق آخرين اكتشافاتي كه در آسيا
و خاور ميانه انجام شده توانسته اند صندلي هايي كشف كنند كه به شكل هاي گوناگون
براي نشستن كاربرد داشته است. اين صندلي ها ابتدا بصورت چهارپايه بوده چهار پايه هايي
كه براي نشستن از آن استفاده ميكردند كه از جنس كاه گل ، شن و خاك بوده و ميتوانند
وزن يك انسان را به راحتي تحمل كنند.
جالب است بدانيد كه طبق كشفيات صورت گرفته از اين نوع صندلي ها در جنوب شهر تهران
يعني شهر ري استفاده ميشده بنابراين ميتوان گفت كه ايران از دير باز در صنعت مبلمان پيشتاز
بوده و اين كشور را ميتوان اولين توليد كننده مبل دانست.همچنين ميتوان قديمي ترين صندلي
را به صندلي اختصاص داد كه از جنس سنگ است و مربوط به دوره ايلامي هاست.نمونه ديگر
از اين نوع صندلي هاي قديمي مربوط به استان گيلان است كه از جنس مفرغ است.
از كشفيات بدست آمده ميتوان اثبات كرد كه ايرانيان از تخت خواب هم استفاده ميكردند.
بنابر اين ميتوان گفت كه ايرانيان جز اولين مردماني بودند كه از تخت خواب و مبل براي
استراحت استفاده ميكردند.نمونه اي از اين تخت خواب ها در شوش پيدا شده كه همگي
از جنس كاه گل و خاك مي باشند.
دوره هخامنشیان در ایران
اما آن چيز كه مسلم است اين است كه اوج شكوه و عظمت هنر مبلمان در ايران را ميتوان به
دوره هخامنشيان نسبت داد.تصاويري كه بر روي ديوار هاي تخت جمشيد نقش بسته تماما
حاكي از وجود مبلمان و صندلي هاي زيباست مانند مراسم تاج گذاري خشايار شاه همچنين
استفاده از وسايل تزيني براي اين صندلي ها مانند پايه هاي فلزي به شكل حيواناتي نظير شير.
در زمان ساسانيان نيز استفاده از مبل و صندلي نيز رواج داشته استناد اين سخن آنجا كه
از بشقاب هاي بجا مانده از آن دوره بخوبي تصاوير مبل و صندلي هارا نشان مي دهد.
بعد از دوره ساسانيان ودر دوره اسلامي نيز كشفيات باستاني ثابت ميكند كه صنعت مبل و
منبت رواج داشته.وجود صندلي هاي فيروزه اي از جنس سفال و كاه نمونه اي مبل ها و
صندلي در زمان اسلامي در ايران است اين نمونه كه در گرگان بدست آمده به شكل بدن
يك حيوان است كه در نوع خود زيباست.اگر بخواهيم نمونه ديگري مثال بزنيم ميتوانيم
به شاهنامه استناد كنيم وجود تصاويري از اين كتاب نشن مي دهد كه درباريان در آن دوره
از مبل و منبت استفاده ميكردند.و طرح هاي گوناگوني وجود داشته كه از منبت كاري در آن
استفاده ميشده است.
اروپاییان در ایران
پس از دوره صوفيه و در دوره قاجار حضور اروپاييان در ايران و حضور ايرانيان در اروپا رو
به گسترش نهاد همين امر سبب شد در صنعت مبلمان نيز تاثير گذار باشد و شاهد مبلماني
با طح هاي اروپايي در ايران باشيم كه در دربار استفاده ميشد باشيم.يكي از اين نمونه ها
تخت نادري است كه در زمان فتخعلي شاه و بدستور وي ساخته شد كه در ساخت آن از تعداد
زيادي از جواهرات و سنگ هاي قيمتي استفاده شده است.گاهي افراد گمان ميكنند اين تخت
در زمان نادر شاه ساخته شده اما نادر يعني كمياب و اين تخت حقيقتا در نوع خودش كمياب
و بي نظير است.نمونه اي ديگر در اين دوره تخت طاووس نام دارد كه آن هم در ساخت
شاهكار است دلسل نام گذاري آن هم بدليل وجود دو نقش دو طاووس بزرگ در پشت آن است.
نمونه ي ديگر تخت مرمر است كه همانطور كه از اسمش پيداست از قطعاتي نظير شصت
قطعه سنگ مرمر در آن بكار برده شده است كه ساخت آن را به زمان كريم خان زند
نسبت مي دهند كه شاهان براي مراسم تاج گذاري از آن استفاده ميكردند.
علاوه بر مواردي كه گفته شد نمونه هاي بسيار زيادي از مبل و منبت در ايران وجود دارد كه
از دوره باستان تا دوره معاصر به چشم ميخورد كه نمونه هاي بسيار زيبايي از منبت كاري
بدست هنرمندان تواناست.بنابر اين اين صنعت عظيم و هنري مربوط به زمان حال نبوده و
قدمتي چند هزارساله دارد و بعنوان يكي از نماد هاي قدرت و ثروت از آن استفاده ميشده
است و اين عنصر زيبا تنها در دست حاكمان و اشراف وجود داشته.
دوره پهلوی
بعد از دوره ي قاجار و پهلوي اين وسيله رفته رفته در اختيار عموم مردم قرار گرفت
و امروزه بعنوان يكي از ابزار هاي مهم در زيبا سازي دكوراسيون داخلي از آن استفاده ميشود.
و علاوه بر زيبايي داراي جنبه كاربردي نيز هست فقط كافيست در هنگام خريد به نكاتي همچون
چوب،رنگ و پارچه توجه كنيد تا انتخابي صحيح داشته باشيد.
بنابراين مبلمان هنري است كه ذات بشر علاقه زيادي به آن دارد زيرا هم آسايش و راحتي
را يكجا باهم تامين ميكند.بنابراين قدمت مبمان را حتي ميتوان از غار نشيني محسوب كرد.
اما تاريخ مبل و منبت در تيران را ميتوان از زمان مهاجرت آريايي ها محسوب كرد كه نمونه هايي
از آن در تخت جمشيد است ك بدان اشاره شد.در زمان اسلام چوب رنگ وبوي ديني به خود
گرفت نمونه هايي از اين سازه را ميتوان بر در و پنجره هاي مساجد و اماكن متبركه ديد.
در حقيقت هنر مبلمان را ميتوان تلفيق هنر و علم بر روي چوب دانست كه باعث ساختن
وسيله اي ميشود كه هم زيبايي و هم كارآمدي را يكجا باهم به ارمغان مي آورد.
انسانس كه همواره به دنبال آسايش و آرامش است اين وسيله يكي از وسايل تامين اين
نياز اوست.
واژه منبت
منبت از واژه نبات گرفته ميشود نبات يعني روييدن،روييدن گل و گياه و روييدن نقوش
گل و گياه بر روي چوب منب خوانده ميشود.همانطور كه اشاره شد ساختن مبل و صندلي
در گذشته با استفاده از ابزاري همچون كاه،خاك،سنگ و غيره بوده اما بدليل داشتند وزن
سنگين از نميتوانست گزينه مناسبي براي ساختن مبلمان باشد.اما چوب بدليل سبكي وزن
و و وفور آن در طبيعت گزينه مناسبي براي ماده اوليه مبلمان مي باشد و همچنين مقاومت
بالا و شكل پذيري آسان اين ماده را ميتوان از ديگر ويژگي هاي آن دانست.
ملایر شهر جهانی منبت
امروزه شهرستان ملاير باتوجه به وجود چهار هزار گارگاه و بيست هزار نيروي كار توانسته
هفتاد درصد نياز مبل كشور را تامين و نام خود را بعنوان پايتخت مبل و منبت ايران ثبت
كند.استفاده از مرغوب ترين چوبها نظير گردو و راش و روس و استفاده از نقوش مرغ و گل
بسيار زيبا بر روي آن از جمله كوچكترين هنر مردمان اين شهرستان است.
اين شهرستان بعد از همدان دومين شهر بزرگ اين استان است كه توانسته با اين هنر
تعدادزيادي از جوانان جوياي كار را به اين كار مشغول كندكه اين به نوبه خود سهم بسزايي
در رشد اقتصادي داشته.همچنين علاوه بر ملاير تويسركان نيز يكي از قطب هاي توليد
مبلمان است.اين شهرستان همچنين بدليل وجود درختان گردو به شهر گردو نيز معروف است.
نحوه تشخیص رزین از چوب را اینجا بخوانید